Algemene Informatie

Wikipedia

On the Road is een boek geschreven door de Amerikaanse schrijver Jack Kerouac en voor het eerst uitgegeven in augustus 1957. Het verhaal is merendeels autobiografisch en handelt over verschillende reizen die Kerouac tussen 1947 en 1950 door de Verenigde Staten en Mexico maakte en de personen die hij op zijn weg ontmoette. Een Nederlandse vertaling van John Vandenbergh kwam uit in 1961 onder de titel Op weg. Een latere, door Guido Golüke vertaalde editie verscheen voor het eerst in 1988 met als titel Onderweg. In de recentere herdrukken van deze versie wordt de Engelstalige titel aangehouden met Onderweg als subtitel.


Het boek is geschreven vanuit het perspectief van Sal Paradise, Kerouacs alter ego in het boek en de ik-persoon. De eigenlijke hoofdpersoon en inspirator voor de avonturen die Paradise beleeft is echter de jonge en buitengewoon energieke Dean Moriarty, het personage waar Kerouacs vriend en held Neal Cassady model voor stond. On the Road begint met een introductie van Dean in de kunstenaarskringen van New York waar Sal op dat moment deel van uitmaakt. In andere personages zijn onder andere Allen Ginsberg (Carlo Marx), Herbert Huncke (Elmer Hassel) en William S. Burroughs (Old Bull Lee) te herkennen.

De reizen, zowel met als zonder Dean, voeren Sal verschillende keren dwars door de Verenigde Staten. Hij doet onder meer de steden Chicago, Denver, San Francisco, Los Angeles en New Orleans aan. De laatst beschreven reis in 1950 voert van New York naar Denver en vervolgens met Dean via Texas naar Mexico-Stad. Sal is aanvankelijk geïnspireerd door de romantiek van het leven onderweg en de ontmoetingen die hij heeft met uiteenlopende personen, maar raakt gaande het boek meer en meer bevangen door eenzaamheid en melancholie. De vriendschap met Dean wordt op de proef gesteld door diens onbetrouwbaarheid; druk als hij is met verschillende vrouwen, kinderen en andere verplichtingen komt hij afspraken niet na en laat hij Sal meermalen in de steek.

Ik heb dit werk gekozen omdat ik hoorde dat het een mooi boek was, heel anders-dan-anders. Het is in de jaren 50 gescheven en nog steeds zijn de schrijver en het boek heel erg bekend. Ik wist dat dit boek het begin van een hele nieuwe generatie betekende, namelijk de 'beat- generation'. Ik werd daardoor erg nieuwsgierig naar wat voor een boek dat dan zou zijn en besloot het te lezen, en later ook te gebruiken voor dit boekverslag.

Het boek On the Road bestaat uit vijf delen. In de eerste vier delen wordt verteld over vier reizen, en in het vijfde deel gaat het over een laatste ontmoeting tussen de twee hoofdpersonen. Ik wil er ook bij vermelden dat het een autobiografisch verhaal is, en net zoals in bijna alle boeken van deze schrijver is zo'n beetje alles dat in het boek staat echt gebeurt. Het verhaal gaat over Sal Paradise, een beginnende jonge schrijver. In de vier reizen ontmoet Sal ontelbaar veel interessante figuren, maar helaas zou het me te veel tijd en woorden kosten om over hen allemaal te vertellen. Ook omdat zij voor de verhaallijn niet echt belangrijk zijn zal ik hen niet bij naam noemen. Het verhaal is in ik-vorm geschreven. Hij woont in New Jersey, Virginia. Als één van zijn vroegere studievrienden hem uitnodigt naar San Francisco te komen twijfelt hij geen moment. Hij wil ook nog langs Denver, waar zijn 'prettig gestoorde' vriend Dean Moriarty woont. 
Het eerste deel van het boek gaat over Sal's reis van het oosten naar het westen. Hij komt er in Denver achter dat zijn groep studievrienden niet meer met Dean omgaat, vanwege zijn wilde manier van leven. Hij moet dan kiezen tussen twee partijen. Dit is geen moeilijke keus: hij gaat er vandoor met Dean. Ze zwerven een tijdje rond in en rondom Denver, maar uiteindelijk gaat Sal alleen naar San Francisco.

In het tweede deel staat Dean ineens bij Sal, in Virginia, voor de deur. Ze hebben elkaar al sinds ze in Denver waren niet meer gezien, en als Dean vraagt of Sal mee rijdt naar New Orleans en daarna richting San Francisco, besluit hij mee te gaan. Daar krijgen Dean en hij ruzie om een of andere rare streek die Dean hem geflikt heeft, en Sal gaat terug naar huis, alleen. 
In het derde deel, Sal woont inmiddels in New York, vergeeft hij Dean na een tijdje en gaat terug naar Denver, zonder echte reden behalve dat hij Dean mist. Als hij uiteindelijk naar San Francisco gaat vindt hij Dean thuis, en gaat met hem, joyriding, naar Chicago. (Joyrides zijn ritten waarin je de auto van iemand anders ergens heen brengt, in dit geval was de eigenaar van de auto er niet zo best van af, Dean trapte de auto zwaar op zijn staart en maakte de rit van San Francisco naar Chicago in 17 uur.) In Chicago gaan ze een tijdje op in de jazzmuziek, en dwalen dan weer richting NYC. 
Het vierde deel begint als Sal's eerste boek gepubliceerd is. Hij krijgt in de lente weer de kriebels om te gaan reizen. Hij vertrekt alleen naar Denver en Dean vindt hem daar. Ze besluiten om weg te gaan, richting Mexico. Hier brengen ze onder andere hun tijd door in een dorpje met een kamer vol prostituees en een omaatje dat marihuana verkoopt uit haar achtertuin. Uiteindelijk wordt Sal ontzettend ziek, en komt hij er achter dat Dean eigenlijk alleen goed is voor de lol, want Dean gaat er vandoor, Sal in zijn belabberde toestand achterlatend, zich haastend om in een impulsieve actie een nieuw vriendinnetje te trouwen in NYC. 
Het laatste deel is ook het kortste deel, en dit is waar Sal en Dean elkaar kort tegenkomen in NYC. Sal zou die avond met een studievriend naar een concert gaan. Ook al zou hij eigenlijk liever met Dean mee gaan, hij rijdt uiteindelijk toch met die vriend en de vriendin van hem mee, zwaaiend uit het autoraampje. Hier eindigt het boek ongeveer. 
Het einde is eigenlijk nog mooier dan het hele verhaal. Wat moeten we denken van Dean Moriarty? Hij is de meest magnetische figuur uit het boek, maar uiteindelijk wordt iedereen op een bepaald moment gek van hem. Zelfs de hoofdpersoon moet op een gegeven moment inzien dat hij niet op Dean kan vertrouwen. Ook kun je zien dat rondrijden op den duur langzaam minder leuk en spannend wordt. Misschien is het mogelijk dat we niet voor eeuwig door kunnen rijden. Dat we op een bepaald moment toch op moeten groeien? Gelukkig doet dit boek zelfs geen poging om daar antwoord op te geven. Het laat ons alleen maar meebeleven wat er zoal gebeurt, onderweg.

Ik denk dat het thema van dit verhaal een innerlijk conflict is, van de hoofdpersoon. Hij is bezig zichzelf te vinden, en staat eigenlijk tussen twee vuren. Aan de ene kant wil hij zoveel mogelijk meemaken, zichzelf waarmaken tegenover zichzelf, en ´the American Dream´ waarmaken tegenover zichzelf. In die zin wil hij het ´opgroeien´ zo lang mogelijk uitstellen, want hij heeft het idee dat dit synoniem staat aan saaiheid en stilstand. Aan de andere kant weet hij juist dat hij geld moet zien te verdienen, dat hij het alléén niet zal redden en dat hij niet voor eeuwig rond kan rijden. Dit leert hij eigenlijk door onderweg te zijn. Hij doet zo veel ervaringen op, en ontmoet zo veel mensen dat hij uiteindelijk weet dat ´settelen´ er kennelijk toch een keer van moet komen.

Motieven die typerend zijn voor dit thema zijn Dean Moriarty, en de vraag of de hoofdpersoon nu wel of niet met hem mee moet gaan, of bij hem moet blijven. De hoofdpersoon krijgt op een punt zelfs ruzie met hem, en gaat weg om thuis gewoon te schrijven, publiceert zijn eerste boek, en gaat dan toch weer naar hem toe. Dean Moriarty, die, zoals de hoofdpersoon het noemt, ´the perfect guy for the road´ is (hij is geboren toerwijl zijn ouders onderweg waren), staat symbool voor dit innerlijke conflict. Als hij wel met hem meegaat, betekent dat het einde van saaiheid, maar ook het begin van blut en zonder doel de eenzaamheid tegemoet rijden.

Verder zijn de reizen zelf ook een motief voor dit thema. Hij rijdt steeds van New York naar Denver en San Francisco. Het oosten (met ook zijn `thuisbasis´ Virginia) staat symbool voor geld verdienen, en leven volgens de normen van de middenklasse. Hij beoefent hier namelijk zijn beroep: schrijven. Het westen daarentegen staat symbool voor avontuur, rusteloosheid en vervreemding. Het wilde, ongecontroleerde leven. Hier woont ten eerste Dean, en ten tweede is hier ook zijn leven ´onderweg´ begonnen, namelijk toen hij zijn studievrienden en Dean ging opzoeken. Het feit dat de hoofdpersoon steeds van oost naar west en weer terug rijdt, maakt duidelijk dat hij nog niet weet wat hij wil en moet doen. Zijn laatste reis eindigt in het zuiden, namelijk Mexico, en hier komt hij erachter dat hij niet meer met Dean moet omgaan. Hij komt langzaam tot de beslissing: hij gaat naar huis. Als hij hem dan in NYC tegenkomt, gaat hij niet meer met hem mee.

De titel van het boek, On the Road, is in zekere zin een benaming voor het thema. De hoofdpersoon is letterlijk onderweg, maar ook geestelijk. Hij is op weg naar de waarheid, en hij is zichzelf aan het zoeken, ontwikkelen. Dat is het verband tussen de titel en het thema van het verhaal.

Plaats in de literatuurgeschiedenis.

Het boek is in 1957 voor het eerst gepubliceerd. Herinneringen aan de tweede wereldoorlog vormden rond die tijd het begin voor een nieuwe filosofische stroming, ook in de literatuur, namelijk het existentialisme. Deze gedachtegang hield in dat de mens als slachtoffer is geplaatst in een wereld van chaos. Hij is wel vrij, en kan zijn eigen lot bepalen. Hij moet zich vooral niet laten leiden door politieke denkbeelden en godsdienst. Deze stroom bestond in Europa, maar ik weet zeker dat er in de VS stromingen bestonden met bijna gelijke denkbeelden. De schrijver van dit werk was al langer bezig als prozaïst, en ontwikkelde zich als stem van de ´beat generation´, een generatie van schrijvers en dichters in de jaren 50. Hij was tegen de normen en waarden die zonder meer als normaal werden aangezien door de middenklasse. Hij beschreef in zijn werken een inspirerende, alternatieve levenswijze. Hij is geboren in 1922, in Lowell, Massachusetts en overleed in 1969, in Florida. Andere boeken van hem zijn oa The Town and the City, The Subterraneans, Big Sur en Lonesome Traveler. Een gedichtenbundel van hem is Mexico City Blues.

Beoordeling.

De verhaalfiguren in het verhaal hebben voor mij de grootste positieve werking. Doordat de hoofdpersoon veel reist, komen er veel verschillende figuren aan bod. Ondanks dat elke persoon vrij kort in het verhaal voorkomt en hun leven dus niet helemaal voor de lezer duidelijk wordt, zijn ze wel stuk voor stuk erg interessant. Het zijn allemaal excentrieke figuren, heel onalledaags. Een paar personages die wat vaker aan bod komen zijn bekende schrijvers, met in het boek een andere naam. Dean Moriarty bijvoorbeeld, is in het echt Neal Cassady, een bekende dichter. William S. Burroughs en Allen Ginsberg komen ook in het verhaal voor. Allemaal erg boeiende personen. Deze en nog veel meer van dit soort figuren zorgen dat het verhaal diepte houdt. De hoofdpersoon praat met hen, bespreekt levensvragen met hen en juist doordat je niet veel van hun achtergrond weet zijn die gesprekken erg diepzinnig.

De tijd waarin het verhaal zich afspeelt is rond de jaren 40, begin jaren 50. Dit heeft een lichte negatieve werking, doordat het daardoor moeilijker wordt om je in te leven in het verhaal. De problemen en de gebeurtenissen op zich zijn heel herkenbaar, maar doordat je ze moet plaatsen in een tijd waarvan je vrij weinig weet wordt dat soms verwarrend. Zoals geldbedragen. Je weet soms niet, als een hoofdpersoon bijvoorbeeld verbaasd is over een bedrag omdat het zo weinig is of omdat het zo veel is. Maar als je dan een stukje verder leest begrijp je het snel weer. Daardoor is het niet heel vervelend.

Het thema in dit verhaal is eigenlijk heel herkenbaar, als je er over na denkt. En hoe meer je leest, hoe meer je er automatisch over na gaat denken. Moeten we niet allemaal op een gegeven moment stoppen met dwalen, en een plek of situatie zoeken om in te blijven, een stabiele situatie. Daar zet dit boek je over aan het denken. Het laat zien dat het heerlijk is om rond te rijden, maar dat dat niet eeuwig kan doorgaan. Het thema is ook heel erg origineel, want ik ben het nog nooit in een ander boek of ergens anders tegen gekomen. Ik denk dat er überhaupt weinig schrijvers zijn die over dit soort dingen nadenken, en schrijven.

Het taalgebruik is erg origineel. De schrijver is zelf ook dichter, en dat kun je duidelijk merken aan het taalgebruik. In het begin is dat best moeilijk, maar als je er eenmaal in zit, en er de tijd voor neemt lukt het je wel om er zonder woordenboek doorheen te komen. Wat opvallend is, de spreektaal die in het boek wordt gebruikt, in conversaties, is juist niet poëtisch, maar veel straattaal zoals ´I dig you, man!´. Deze uitdrukking wordt heel veel gebruikt. Alleen de gedachten van de hoofdpersoon zijn extreem emotioneel en dichtend, zoals beschrijvingen van de omgeving. Het contrast tussen aan de ene kant straattaal, slang, en aan de andere kant poëtische uitdrukkingen, is heel leuk om te lezen.

Mijn eindoordeel is dat het een prachtig verhaal is, het is zeker anders-dan-anders, en dat maakt het nou juist zo leuk om te lezen. Ik begrijp nu denk ik ook meer van die ´beat generation´, en wat dat inhoud. Ik snap ook dat deze schrijver zo´n grote naam heeft gekregen, en hij heeft het zéker verdiend.